Karta Charakterystyki SDS (ang. SDS Safety Data Sheet, dawniej MSDS Material Safety Data Sheet) jest dokumentem zawierającym informacje dotyczące właściwości fizycznych, chemicznych i toksykologicznych substancji chemicznych oraz sposobów postępowania w przypadku ich kontaktu z ludźmi i środowiskiem. Dotyczy wszystkich substancji i mieszanin, które są uznawane jako niebezpieczne. Jest dokumentem obowiązkowym w Unii Europejskiej zgodnie z dyrektywą REACH (roz. 1907/2006/WE). Karta Charakterystyki substancji chemicznej odgrywa kluczową rolę w przekazywaniu istotnych danych dotyczących zagrożeń oraz sposobów zarządzania ryzykiem w całym łańcuchu dostaw – od producenta, poprzez dostawcę, aż do końcowego użytkownika.

Produkty wymagające karty charakterystyki

Produkty wymagające karty charakterystyki to przedmioty lub substancje, które posiadają potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Wymóg posiadania karty charakterystyki wynika z potrzeby zapewnienia odpowiedniego dostępu do informacji o tych produktach. Dzięki karcie charakterystyki użytkownicy, pracownicy i odpowiednie służby mogą uzyskać pełny wgląd w właściwości, skład oraz ewentualne zagrożenia związane z danym produktem. Dzięki temu mogą podejmować świadome decyzje dotyczące stosowania, przechowywania i postępowania w przypadku awarii lub narażenia. Produkty wymagające karty charakterystyki obejmują szeroki zakres substancji, od chemikaliów przemysłowych po materiały medyczne i kosmetyczne. 

Produkty, dla których konieczne jest sporządzenie karty charakterystyki, obejmują:

• Substancje i mieszaniny klasyfikowane jako stwarzające zagrożenie zgodnie z Rozporządzeniem CLP.
• Substancje trwałe, wykazujące zdolność do bioakumulacji i toksyczne (PBT) lub bardzo trwałe i wykazujące bardzo dużą zdolność do bioakumulacji (vPvB).
• Substancje znajdujące się na liście kandydackiej substancji podlegających procedurze udzielania zezwoleń.
• Mieszaniny, które, chociaż nie są klasyfikowane zgodnie z Rozporządzeniem CLP, to jednak wymagają kart charakterystyki, zgodnie z określonymi przypadkami wyjaśnionymi w poradniku wydanym przez ECHA.

Kartę charakterystyki należy dostarczyć nieodpłatnie w formie papierowej lub elektronicznej w przypadkach, gdy:

• Substancja lub mieszanina spełnia kryteria klasyfikacji z Rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008.
• Substancja jest trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna lub bardzo trwała i wykazująca bardzo dużą zdolność do bioakumulacji, zgodnie z kryteriami zawartymi w załączniku XIII.
• Substancja znajduje się na liście kandydackiej substancji.

Dodatkowo, SDS należy przekazywać odbiorcom produktu w przypadku substancji lub mieszaniny sklasyfikowanej jako niebezpieczna zgodnie z rozporządzeniem CLP, produktów trwałych, wykazujących zdolność do bioakumulacji i toksycznych (PBT) lub bardzo trwałych i wykazujących bardzo dużą zdolność do bioakumulacji (vPvB), oraz substancji znajdujących się na liście sporządzonej zgodnie z art. 59 ust. 1.

Co powinna zawierać karta charakterystyki

Karta charakterystyki (SDS) jest ważnym dokumentem, który powinien zawierać kluczowe informacje dotyczące produktów, które mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego i środowiska. 

Karta charakterystyki (SDS) jest dokumentem precyzyjnie określonym w załączniku II do Rozporządzenia REACH, który musi zawierać ściśle określone sekcje. Każda karta charakterystyki składa się z 16 sekcji i musi zawierać datę sporządzenia oraz ewentualnej aktualizacji dokumentu, a także numer wersji. Poniżej przedstawiono podstawowe elementy, które powinny być zawarte w karcie charakterystyki:

1. Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa: Ta sekcja zawiera identyfikację produktu, zastosowania substancji lub mieszaniny oraz dane dostawcy karty charakterystyki.
2. Identyfikacja zagrożeń: Klasyfikacja substancji lub mieszaniny, elementy oznakowania oraz inne zagrożenia.
3. Skład/informacja o składnikach: Informacje na temat substancji i mieszanin.
4. Środki pierwszej pomocy: Opis środków pierwszej pomocy, objawy narażenia oraz wskazówki dotyczące pomocy medycznej.
5. Postępowanie w przypadku pożaru: Środki gaśnicze, zagrożenia związane z pożarem oraz informacje dla straży pożarnej.
6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska: Środki ostrożności, zapobieganie rozprzestrzenianiu się skażenia oraz postępowanie z substancjami i mieszaninami.
7. Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie: Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania oraz warunki magazynowania.
8. Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej: Parametry kontroli narażenia oraz środki ochrony.
9. Właściwości fizyczne i chemiczne: Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych.
10. Stabilność i reaktywność: Informacje dotyczące reaktywności, stabilności chemicznej oraz możliwych niebezpiecznych reakcji.
11. Informacje toksykologiczne: Informacje na temat zagrożeń dla zdrowia ludzkiego oraz inne zagrożenia.
12. Informacje ekologiczne: Informacje dotyczące toksyczności, trwałości, zdolności do bioakumulacji oraz inne szkodliwe skutki dla środowiska.
13. Postępowanie z odpadami: Metody unieszkodliwiania odpadów.
14. Informacje dotyczące transportu: Numer UN, klasa zagrożenia w transporcie oraz szczególne środki ostrożności.
15. Informacje dotyczące przepisów prawnych: Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska.
16. Inne informacje: Dodatkowe informacje dotyczące produktu.

Wszystkie wymienione sekcje muszą być wypełnione zgodnie z wymaganiami oraz przedstawione w jasny i zwięzły sposób.

Po co jest karta charakterystyki?

Karta charakterystyki zapewnia kompletną i jasną informację o właściwościach fizycznych i chemicznych produktu, co pozwala użytkownikom na odpowiednie zrozumienie charakterystyki substancji.

Oto główne powody, dla których karta charakterystyki jest niezbędna:

• Ograniczenie zagrożeń: MSDS ma na celu ograniczenie ryzyka związanego z produkcją, transportem, przechowywaniem i używaniem substancji i mieszanin chemicznych klasyfikowanych jako potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego. Przeznaczeniem jest zapewnienie bezpieczeństwa w miejscu pracy poprzez dostarczenie informacji na temat zastosowania i warunków pracy.

• Komunikacja zagrożeń: Karta charakterystyki umożliwia komunikację zagrożeń związanych z daną substancją lub mieszaniną. 

• Bezpieczeństwo pracowników: Jest to kluczowy dokument dla pracowników, ponieważ zawiera informacje na temat właściwości substancji lub mieszaniny, zagrożeń z nimi związanych oraz instrukcji dotyczących postępowania w sytuacjach awaryjnych i w przypadku ekspozycji.

• Zapobieganie wypadkom: Dobrze przygotowane SDS umożliwiają odpowiednie dostosowanie warunków pracy z substancjami chemicznymi oraz wybór właściwych środków ochrony zdrowia i środowiska. Zapobiega to wypadkom i klęskom ekologicznym, chroniąc pracowników i mienie firmy.

Kto jest odpowiedzialny za przygotowanie karty charakterystyki?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, producent lub importer jest głównie odpowiedzialny za sporządzenie i udostępnienie karty charakterystyki. Mają oni obowiązek dostarczenia dokładnych i aktualnych informacji dotyczących substancji, w tym właściwości fizycznych i chemicznych, potencjalnych zagrożeń dla zdrowia i środowiska, oraz odpowiednich środków ostrożności. Przez to, producent lub importer odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu bezpiecznego użytkowania produktów chemicznych i przeciwdziałaniu potencjalnym ryzykom. Jednak użytkownicy również mają obowiązek korzystać z tych informacji, aby podejmować odpowiednie działania i zachowywać bezpieczeństwo w miejscu pracy.

FAQ

Co to jest Karta Charakterystyki SDS i jak się różni od wcześniejszego MSDS?

Karta Charakterystyki SDS (Safety Data Sheet) to zharmonizowany format informacyjny dotyczący substancji chemicznych, który zawiera bardziej szczegółowe informacje dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia niż poprzedni MSDS (Material Safety Data Sheet). SDS zawiera 16 sekcji, w tym dane identyfikacyjne substancji, informacje dotyczące bezpieczeństwa, sposoby postępowania w przypadku ekspozycji oraz właściwości fizykochemiczne. Jest ona wymagana do dostarczania pracownikom informacji o bezpiecznym obchodzeniu się z substancjami chemicznymi.

Jakie informacje są zawarte na Karcie Charakterystyki SDS i dlaczego są one ważne dla bezpieczeństwa ?

Karta Charakterystyki SDS zawiera informacje dotyczące substancji chemicznej, takie jak właściwości fizyczne i chemiczne, sposoby postępowania w razie wycieku, oraz działania toksyczne. Jest istotna dla zapewnienia bezpieczeństwa, ponieważ umożliwia pracownikom i użytkownikom substancji zrozumienie potencjalnych zagrożeń, prawidłowe postępowanie w przypadku narażenia oraz minimalizację ryzyka wystąpienia wypadków, a także zapewnienie właściwej ochrony zdrowia i środowiska. Dzięki tym informacjom możliwe jest skuteczne zarządzanie ryzykiem oraz zapobieganie potencjalnym niebezpieczeństwom związanym z daną substancją.

Kto jest odpowiedzialny za przygotowanie karty charakterystyki?

Przygotowanie karty charakterystyki jest zazwyczaj odpowiedzialnością producenta, dystrybutora lub importera substancji lub preparatu chemicznego. Może to także być wymagane przez przepisy prawa, takie jak Rozporządzenie REACH Unii Europejskiej. Jest to istotny dokument zawierający informacje dotyczące właściwości fizycznych, chemicznych i zdrowotnych substancji, a także zalecenia dotyczące bezpiecznego obchodzenia się z nimi.

Jak można uzyskać Karte Charakterystyki SDS dla substancji chemicznych?

Aby uzyskać Kartę Charakterystyki SDS dla substancji chemicznych, należy skontaktować się z producentem lub dostawcą danej substancji. Firmy te są zobowiązane dostarczyć SDS dla każdej substancji chemicznej, którą oferują. 

Jakie są zalecenia dotyczące przechowywania i aktualizowania Kart Charakterystyki SDS ?

Zaleca się przechowywanie kart charakterystyki SDS w miejscu łatwo dostępnym dla pracowników, z dala od substancji niebezpiecznych. Zgodnie z przepisami ustalonymi w artykule 36 Rozporządzenia REACH, każdy uczestnik łańcucha dostaw, czy to producent, importer, dalszy użytkownik czy dystrybutor, zobowiązany jest przechowywać wszystkie karty charakterystyki przez co najmniej 10 lat od daty ostatniej produkcji, importu, dostawy lub zastosowania danej substancji lub mieszaniny.